Varikosel Nedir?
Varikosel, erkeklerde testisleri koruyan gevşek cilt torbası olan erbezi torbalarında, yani diğer adıyla skrotumda yer alan toplardamarların şişerek genişlemesi ve büyümesi durumunun tıbbi adıdır. Varikosel, bacaklarda görülebilen “variköz ven” yani varisli damarlar ile benzerlik göstermektedir.
Vakalar genellikle sol testiste olmak üzere, testislerin üst kısmında görülür. Bireyler uzanırken varikoseli göremeyebilir, ancak ayağa kalkıldığında gözler görülecek kadar belirgin hale gelebilir. El ile dokunulduğunda torba içinde plastik borular ya da solucanlar varmış gibi bir his uyandırabilir.
Varikosel oldukça yaygın bir tıbbi durumdur ve genellikle genç erkekleri etkiler. Erkeklerin yüzde 10 ila 15’i arasında bu problem görülebilir. Varikosel kendiliğinden bir tıbbi soruna yol açmayabilir, ancak sorunlara neden olursa bir üroloğa başvurmak en doğrusu olacaktır.
Varikoseller düşük sperm üretiminin ve sperm kalitesinin infertiliteye yani kısırlığa neden olabilecek miktarlara azalmasının arkasında yatan yaygın bir nedendir. Bununla birlikte, tüm varikosel vakalarında sperm üretimi etkilenmez. Varikosel kısırlığın yanı sıra testislerin normal olarak gelişmemesine veya büzülmesine neden olabilir.
NEDENLERİ
Varikosel Neden Olur?
Tıp uzmanları varikoselin neden ortaya çıktığına dair kesin bir sonuca henüz ulaşamamıştır. Bunun içinde testislere kanın gelip gidişinin gerçekleştiği spermatik korddaki kan akışı ile alakalı bir sorundan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Uzmanlar spermatik kordda bulunan damarların içindeki akışı kontrol eden valflerin düzgün kan akışını engellediği durumlarda kanın geride toplandığını ve damarlarda genişlemeye neden olduğu kanısına varmıştır.
Bu geriye doğru toplanma hem testislerde hasara neden olabilir hem de erkek doğurganlığında düşüşe sebep verebilir.
Varikosel genellikle erkeklerde ergenlik döneminde ortaya çıkar. Normal şartlarda sol testisin, sağ testise göre daha aşağıda durması nedeniyle sol testis toplardamarı üzerinde bulunduğu gözlemlenmektedir.
VARİKOSEL BELİRTİLERİ NELERDİR?
Varikosel vakaları yüzde 90 oranında sol testis toplar damarı üzerinde, yüzde 9 gibi oranla her iki testiste, yani bilateral olarak görülürken, kalan çok az sayıda vaka ise sağ testiste teşhis edilmiştir. Varikosel geliştirilmesine yol
Bir varikosel genellikle kendi formu haricinde ortaya bir belirti veya semptom çıkarmaz. Nadiren ağrıya neden olabilir. Varikosel ağrısı hafif bir rahatsızlıktan keskin bir acıya kadar yayılan bir yelpaze üzerinde hissedilebilir, özellikle uzun süre ayakta durma ve fiziksel efor harcama ile artabilir.
Sabahtan akşama kadar hissedilen ağrı seviyesinde artış görülebilir. Bireyler sırt üstü uzandıklarında hafifleyerek rahatlayabilir. Ağrının yanı sıra erkek doğurganlığında azalmaya neden olabilir.
Varikoseller zaman içerisinde daha belirgin hale gelebilir. Bir çok vakada içi plastik boru ya da solucan dolu bir torba gibi göründüğü ifade edilmektedir. Hemen her seferinde sol testiste olmak üzere şişmeye neden olabilir.
Ancak semptom göstermeyen varikoseller genel olarak doğurganlık değerlendirmesi veya rutin bir fizik muayene sırasında saptanmazlarsa fark edilmeyebilirler. Ancak testis torbasında ağrı veya şişlik yaşayan, erbezi torbasının içinde bir kitle hisseden, testislerinin farklı boyutlarda olduğunu fark eden, gençliğinizde bir varikosel geliştiren veya çocuk sahibi olma ile ilgili sorunları olan bireylerin mutlaka doktora başvurması gereklidir. Skrotal kitlelere veya testiküler ağrılara neden olan bir çok tıbbi durum vardır ve bunlardan bazıları acil tedavi gerektirir.
VARİKOSEL KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Varikoselin ağrı haricinde sebep olabileceği iki genel komplikasyon mevcuttur:
Etkilenen testisin büzülmesi yani atrofisi. İnsan anatomisinde testislerin büyük kısmı sperm üreten tübüllerden meydana gelir. Testisler varikosel durumu nedeniyle hasar görürse, küçülür ve yumuşamaya başlar. Bu büzülmenin arkasında yatan nedenler tam olarak bilinmese bile sorunlu valflar nedeniyle kanın damarlarda biriktiği, bunun da damar içindeki tansiyonu artırarak çevredeki dokuların hasara neden olabilecek toksinlere maruz kalmasına neden olduğu ileri sürülmektedir.
Kısırlık: Varikoseller testis içindeki veya çevresindeki lokal ısıyı çok yüksek tutarak sperm oluşumunu, sperm hareketini yani hareketliliğini etkileyip işlevlerini yerine getirmelerine engel olabilir.
TANI YÖNTEMLERİ
VARİKOSEL TEŞHİSİ NASIL KONUR?
Doktor, bireyin testisinin üzerinde dokunulduğunda solucan torbası gibi hissedilen ve hassas olmayan herhangi bir kitleyi ortaya çıkarabilecek bir fizik muayene yapacaktır.
Eğer varikosel kitle yeterince büyükse, birey ya da doktor bu kitleyi kolayca hissedebilir. Ancak kitle yeterince büyük değilse doktor bireyin ayağa kalkmasını, derin bir nefes almasını, ağız ile burnunu kapattıktan sonra ıkınarak nefesi zorla dışarı vermeye çalışmasını isteyebilir.
Buna Valsalva manevrası adı verilmektedir ve normalden daha fazla genişlemiş damarların hissedilmesine yardımcı olur.
Valsalva manevrası yardımıyla varikosel muayene esnasında üç farklı derecede değerlendirilir.
1. Derece: Ayakta muayene edilen hastada herhangi bir belirti gözlemlenemeyen, ancak Valsalva manevrası sırasında elle tespit edilebilen varikosel.
2. Derece: Ayakta muayene edilen hastada gözle hafif derecede gözlemlenebilen ve Valsalva manevrası sonucunda damarların belirgin olarak görünür hale geldiği varikosel.
3 Derece: Ayakta muayene edilen hasta Valsalva manevrasına başlamadığı halde damarların belirgin şekilde görünür olduğu varikosel
Eğer fiziksel muayene yeterli değilse, doktor skrotumun, yani testis torbasına ultrason testi yapılmasını isteyebilir. Ultrason testi esnasında vücudun iç kısımlarının fotoğraflarının çekilmesi için ses dalgaları kullanılır.
Bu test varikosele veya semptomlara sebep olabilecek bir tümör gibi sebepleri elemek için özellikle faydalıdır. Özellikle gençlerde tedavinin nasıl gerçekleşmesi gerektiğini belirlerken yardımcı olmaktadır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Varikosel tedavisi her birey için gerekli olmayabilir. Varikoseli olan birçok erkek, herhangi bir tedavi olmaksızın baba olabilir. Varikosel tedavisi genellikle sperm kalitesinde iyileşmeye neden olsa da, tedavi edilmemiş bir varikoselin sperm kalitesinin zamanla giderek daha kötüleşmesine neden olup olmadığı henüz net değildir.
Erkek kısırlığı durumunda varikosel tedavisi kısırlığı iyileştirebilir veya in vitro fertilizasyon (IVF) gibi teknikler kullanılacaksa sperm kalitesini artırabilir. Bununla birlikte, varikosel eğer ağrı yapıyorsa, özellikle ergenlikte ilerleyen yani progresif testiküler atrofiye veya normal dışı yani abnormal sperm değerlerine neden oluyorsa varikosel onarımı için bir operasyon gerçekleştirilmesi göz önüne alınabilir.
VARİKOSEL AMELİYATI NASIL OLUR?
Varikosel operasyonun amacı, kan akışını normal damarlara yönlendirmek üzere etkilenen damarın sıkıştırılması veya kapatılmasıdır.
Varikoselektomi, yani varikosel ameliyatı hastanede yapılan bir açık cerrahidir. Bu tedavi genellikle ayakta tedavi bazında tek günde ve genel veya lokal anestezi etkisi altında gerçekleştirilir. Operasyonu gerçekleştirecek olan ürolog etkilenen damarlara genellikle kasık bölgesinden yani inguinal yoldan veya kasık altından yani subinguinal yoldan yaklaşacaktır, ancak karında da bir kesi yapılması mümkündür. Cerrah bunun ardından anormallik gösteren toplardamarları mikroskop yardımı ile sıkıştıracak veya bağlayacaktır. Bu operasyonun ardından kan akışının anormal damarların etrafından normal olanlara doğru gerçekleşmesi beklenmektedir.
VARİKOSEL AMELİYATI SONRASI YAŞAM
Ameliyat sonrasında doktor bir süre cinsel ilişkiye girilmemesini tavsiye edebilir. Vakaların büyük bir kısmında sperm kalitesindeki gelişmelerin semen analizi yardımıyla görülmesi ameliyattan birkaç ay sonra gerçekleşir.
Bunun sebebi yeni spermlerin gelişmesinin yaklaşık üç ay sürmesidir.
Kan basıncını azaltmak ve damarların genişlemesini engellemek üzere sıkı bir iç çamaşırı veya atlet kayışı giymek, varis çorabına benzer bir etki yaratarak bazı vakalarda ağrı veya rahatsızlığın ortadan kalkmasına yardımcı olabilir.
Beslenmenin varikosel oluşumuyla ya da tedavisiyle ilgisi bulunmamaktadır. Sadece kronik kabızlığı olan bireyler, kabızlığı çözücü lifli veya zeytinyağlı beslenme sayesinde dolaylı olarak fayda görebilir. Bitkisel veya ilaçla varikosel tedavisi mümkün değildir.
